Πρώτα απ' όλα θέλω να ζητήσω συγνώμη για τον πιο βαρετό τίτλο που μπορεί να έχει ένα post! Δεν έβρισκα κάτι πιο πιασάρικο! Αλλά νομίζω πως το περιεχόμενο είναι αρκετά ενδιαφέρον τουλάχιστον για τους αρχιτέκτονες.
Σύμφωνα με τους προηγούμενους συγγραφείς (βλέπε τα 2 προηγούμενα post που αφορούν τον Έκο και το Craft of Research ) το μεθοδολογικό πλαίσιο μιας έρευνας θεωρείται θεμελιώδες και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κριτήρια για την επιστημονικότητα της. Σε πεδία όπως και η αρχιτεκτονική καλή ώρα, που φλερτάρουμε με πολλές επιστήμες, τέχνες κοκ, η μεθοδολογία δεν μπορεί να είναι κοινή για όλες τις ερευνητικές εργασίες.

Ένα βιβλίο που βοηθάει αρκετά την κατανόηση της ιδιαιτερότητας της αρχιτεκτονικής ερευνητικής μεθοδολογίας είναι το "architectural research methods" των L.Groat και D.Wang, 2002 εκδόσεις John Wiley & Sons, Inc. Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη: Το πρώτο αφορά το πλαίσιο της αρχιτεκτονικής έρευνας και το δεύτερο τις 7 διαφορετικές στρατηγικές (σχέδια έρευνας). Είναι κοντά 400 σελίδες αλλά νομίζω πως έχει παραδείγματα που βοηθούν όχι μόνο την ακαδημαϊκή πορεία ενός αρχιτέκτονα αλλά και την επαγγελματική του ζωή.

Τι ορίζεται ως αρχιτεκτονική έρευνα; Σύμφωνα με τους συγγραφείς αρχιτεκτονική έρευνα ορίζεται η συστηματική μελέτη που προσανατολίζεται στην δημιουργία γνώσης. Ο ορισμός προέρχεται από ένα παλιότερο βιβλίο του J. Snyder, με τον τίτλο "Architectural Research", που εκδόθηκε το 1984. Ως συστηματική ορίζεται η μελέτη η οποία έχει να κάνει με έναν συγκεκριμένο τρόπο που συλλέγονται οι πληροφορίες, με μια συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση, ανάλυση και παρουσίαση τους και όχι με την απλή συγκέντρωση τους. Ως δημιουργία γνώσης νοείται οποιαδήποτε νέα γνώση που μπορεί να παραχθεί μέσα από μια πληθώρα μέσων και μοντέλων. Η αρχιτεκτονική έρευνα εστιάζει στα υλικά προϊόντα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού αλλά και στην διαδικασία που πραγματοποιείται πριν από αυτόν. Με άλλα λόγια, η αρχιτεκτονική έρευνα μπορεί να εστιάζει στην αρχιτεκτονική θεωρία ή και στην αρχιτεκτονική πρακτική.

Χρήσιμες για την ερευνητική εργασία είναι η στρατηγική (μέθοδος), δηλαδή το γενικό πλάνο της έρευνας και οι τακτικές, δηλαδή οι επιμέρους τεχνικές όπως συλλογή πληροφοριών, αρχειακή έρευνα, κοκ. Στο σχήμα είναι εμφανή τα όρια της κάθε πρακτικής.
Μια κοινή τάση στις αρχιτεκτονικές σχολές είναι ο διαχωρισμός της γνώσης σε τομείς με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (κλάδοι) π.χ. "πράσινη" τεχνολογία, πολεοδομία, ιστορία κ.ο.κ. Αλλά οι συγγραφείς πιστεύουν πως η καινοτόμος αρχιτεκτονική έρευνα είναι το αποτέλεσμα του ταιριάσματος αυτών των διαφορετικών κλάδων.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου συνεχίζεται με το επόμενο κεφάλαιο (2) το οποίο μελετά τις κοινές πρακτικές μεταξύ ερευνητικών πλαισίων και ασχολείται πρώτον με παραδείγματα τα οποία διασαφηνίζουν την επιστημολογική βάση του κάθε ερευνητικού πλαισίου και δεύτερον με το πως τα κριτήρια που καθορίζουν την ποιότητα της κάθε ερευνητικής εργασίας εξαρτώνται από το ερευνητικό πλαίσιο που έχει επιλέξει ο/η ερευνητής/τρια.
Ας αρχίσουμε με τα ερευνητικά μοντέλα που αποτελούνται από τα ερευνητικά πλαίσια:

• Διχοτομημένο μοντέλο. Το 1990 η Julia Robinson προτείνει στο Journal of Architectural Education δύο ερευνητικά πλαίσια: την επιστήμη και το μύθο. Ή αλλιώς την ποσοτική και την ποιοτική έρευνα. Η διαφορά αυτών των δύο ερευνητικών πλαισίων είναι κάπως απλοποιημένη και είναι κατά βάση διαφορά τακτικών και όχι οντολογικών ή επιστημολογικών παραδοχών. Επιπλέον, σύμφωνα με τον John Creswell (Research design: Quantitative and Qualitative Approaches, 1994) πίσω από κάθε ερευνητικό πλαίσιο (ποσοτικό και ποιοτικό) πρέπει να υπάρχει μια συγκεκριμένη μεθοδολογία έρευνας, όπως φαίνεται και στο σχήμα. (ένα λάθος μου στο σχήμα είναι η μετάφραση του deductive ως αφαιρετική μέθοδος, το πιο σωστό είναι παραγωγική μέθοδος).

• Συνεχές μοντέλο. Οι Joroff και Morse στο Architectural Research το 1984, προτείνουν ένα  συνεχές μοντέλο το οποίο εμπεριέχει όλα τα πλαίσια έρευνας που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας αρχιτέκτονας, το οποίο μπορεί να συνοψιστεί στο σχήμα που ακολουθεί. Η αριστερή μεριά του σχήματος θεωρείται πιο υποκειμενική και η δεξιά μεριά πιο αντικειμενική.

 

Όμως αυτό το μοντέλο κρύβει δύο βασικές παραδοχές: πως υπάρχει μία πραγματικότητα εκεί έξω και η γνώση της προδιαθέτει αντικειμενικές μεθόδους.

•  Εναλλακτικό μοντέλο (τριμερής clusters). Οι συγγραφείς προτείνουν ένα μοντέλο που βασίζεται 3 clusters. Με τον όρο cluster ορίζουν ένα πλαίσιο έρευνας το οποίο περιλαμβάνει πολλές στρατηγικές και τακτικές οι οποίες όμως μπορεί να μοιράζονται και με άλλα πλαίσια. Τα 3 βασικά ερευνητικά πλαίσια είναι το θετικιστικό/μεταθετικιστικό (postpositivism), το νατουραλιστικό/ερμηνευτικό/κονστρουκτιβιστικό (naturalism) και το χειραφετημένο/μεταδομιστικό (emancipatory), την μετάφραση την δανείστηκα από τις ανθρωπιστικές επιστήμες και θα το εξηγήσω λίγο αργότερα.

Με τον όρο θετικισμό/μεταθετικισμό (postpositivism), σύμφωνα με την Donna Mertens (research methods in education of psycology), νοούνται οι παραδόσεις η οποίες έχουν σαν βασικές αρχές: όσον αφορά την οντολογία (φύση της πραγματικότητας) μία πραγματικότητα η οποία μπορεί να γίνει απτή μέσα από κάποια πλαίσια και όσον αφορά την επιστημολογία (φύση της γνώσης και σχέση μεταξύ ερευνητή και αντικειμένου έρευνας) την αντικειμενικότητα του ερευνητή που ερευνά από απόσταση το αντικείμενό του. Αυτό το πλαίσιο έρευνας χρησιμοποιούν κυρίως οι θετικές επιστήμες και είναι θεμιτό η έρευνα να μην περιλαμβάνει το ανθρώπινο στοιχείο.


Με τον όρο το νατουραλισμός/κονστρουκτιβισμός (naturalism) σύμφωνα με τους Egon Guba και Yvonna Lincoln (criteria of assesing the truthworthiness of naturalistic inquires) νοούνται παραδόσεις που αναπτύχθηκαν τα τελευταία 30 - 40 χρόνια ως αντίδραση στον θετικισμό και έχουν να κάνουν με την ποιοτική έρευνα όπως η φαινομενολογία, η ερμηνευτική, ο εμπειρισμός και ο κονστρουκτιβισμός. Σύμφωνα με την Donna Merten, οι παραδόσεις αυτές έχουν σαν βασικές αρχές: όσον αφορά την οντολογία (φύση της πραγματικότητας) πολλαπλές, κοινωνικά κατασκευασμένες πραγματικότητες και όσον αφορά την επιστημολογία (φύση της γνώσης και σχέση μεταξύ ερευνητή και αντικειμένου έρευνας) την αλληλεπίδραση του ερευνητή με αυτούς που συμμετέχουν στην έρευνα και τις σαφείς αρχές της εκάστοτε έρευνας που κατασκευάζονται για συγκεκριμένες καταστάσεις και επιφέρουν τα ανάλογα αποτελέσματα.

Με τον όρο χειραφέτηση/μεταδομισμός (emancipatory), την μετάφραση την δανείστηκα από τις κοινωνικές επιστήμες και έχει να κάνει με τις παραδόσεις που ακολουθούν τον κονστρουκτιβισμό (δέχομαι προτάσεις για την μετάφραση), ονομάζονται οι παραδόσεις όπως η κριτική θεωρία, ο φεμινισμός/σπουδές φύλου και ισότητας και οι φυλετικές σπουδές. Σύμφωνα με την Donna Merten, οι παραδόσεις αυτές έχουν σαν βασικές αρχές: όσον αφορά την οντολογία (φύση της πραγματικότητας) πολλαπλές πραγματικότητες διαμορφωμένες από κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές, εθνικές και φυλετικές αρχές και όσον αφορά την επιστημολογία (φύση της γνώσης και σχέση μεταξύ ερευνητή και αντικειμένου έρευνας) την αλληλεπίδραση του ερευνητή με αυτούς που συμμετέχουν στην έρευνα και το ότι η γνώση είναι κοινωνικά και ιστορικά σχετικιστική.

Kριτήρια που καθορίζουν την ποιότητα του κάθε ερευνητικού πλαισίου σύμφωνα με τον Egon Guba.

Τα κριτήρια ποιότητας που έχουν να κάνουν με το τελευταίο ερευνητικό πλαίσιο (emancipatory) δεν μπορούν να μπουν στον πίνακα γιατί είναι πολύ πιο ολιστικά και έχουν να κάνουν με: 1) Ιστορική σχετικότητα (historical situatedness), κατά πόσο δηλαδή η έρευνα λαμβάνει υπόψη της, τις πολιτικές, φυλετικές, εθνικές κοκ πτυχές της συγκεκριμένης κατάστασης που ερευνά. 2) Διάβρωση της Άγνοιας (eroding ignorance), κατά πόσο η έρευνα φέρνει στο φως συγκεκριμένες κοινωνικές, πολιτιστικές και ανθρώπινες δυναμικές που μέχρι τώρα περνούσαν απαρατήρητες. 3) Ώθηση για μετασχηματισμούς (transformation impulse), δηλαδή για επιτακτική ανάγκη αλλαγής των υπαρχουσών καταστάσεων και πρακτικών.

(σε λίγο η συνέχεια)

Στο κεφάλαιο που ακολουθεί (3), γίνεται λόγος για την βιβλιογραφική ανασκόπηση, τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε ερευνητικής εργασίας.
Στο κεφάλαιο 4 εισάγεται ο ρόλος της θεωρίας στην έρευνα καθώς και η φύση και ο ρόλος της αρχιτεκτονικής πρακτικής (design στο πρωτότυπο αλλά με την ευρεία έννοια της λέξης).
Στο κεφάλαιο 5 σχολιάζεται ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός (πρακτική) ως αποτέλεσμα αλλά και ως έναυσμα της αρχιτεκτονικής έρευνας.

Τα κεφάλαια που ακολουθούν συνθέτουν το δεύτερο μέρος του βιβλίου και το καθένα παρουσιάζει μία από τις 7 διαφορετικές μεθόδους/σχέδια έρευνας. Σε κάθε κεφάλαιο υπάρχει μια μικρή εισαγωγή, στο κύριο μέρος παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε στρατηγικής, κάποια παραδείγματα και έπειτα παρατίθενται οι κοινές τακτικές για συλλογή πληροφοριών και περαιτέρω ανάλυση. Επιπλέον δίνονται κάποια παραδείγματα σύγχρονων ερευνητικών εργασιών που πραγματοποιούνται με τη συγκεκριμένη μέθοδο, τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της κάθε στρατηγικής καθώς και επιλεγμένη βιβλιογραφία.
Οι στρατηγικές είναι οι εξής:

1. Ερμηνευτική στρατηγική που στηρίζεται κυρίως σε βιβλιογραφικές πηγές.
2. Ποιοτική έρευνα, η οποία προσπαθεί να εξηγήσει σχέσεις και φαινόμενα με ολιστικό χαρακτήρα και βασίζεται σε σύγχρονες κοινωνικές και πολιτιστικές καταστάσεις.
3. Σχετικιστική στρατηγική, η οποία εστιάζεται στην ανακάλυψη μοτίβων ή σχέσεων μεταξύ συγκεκριμένων μεταβλητών σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.
4. Πειραματική στρατηγική (το αντίθετο της ερμηνευτικής στρατηγικής) η αλλιώς εμπειρική έρευνα που βασίζεται σε πειράματα εντός και εκτός εργαστηρίου.
5. Στρατηγική προσομοίωσης η οποία περιλαμβάνει από μοντέλα τρισδιάστατης απεικόνισης στον ηλεκτρονικό υπολογιστή μέχρι κανονικής κλίμακας μακέτα. 
6. Λογική επιχειρηματολογία, το σήμα κατατεθέν αυτής της στρατηγικής είναι η ακολουθία λογικών βημάτων μέσα σε ένα κλειστό σύστημα. (φιλοσοφία, μαθηματικά, κ.τ.λ.)
7. Μεικτές στρατηγικές και case studies (μελέτη ανά περίπτωση).

Και πριν από μερικές μέρες ανακάλυψα τον συγκεκριμένο Δανό συνάδελφο αρχιτέκτονα-υποψήφιο διδάκτορα, με τον οποίο κάναμε παρόμοια έρευνα. Εγώ στο blog, αυτός μάλλον για παρουσίαση σε κάποιο μάθημα,  Peter Andreas Sattrup, Architect MAA, PhD student

'Ένας από τους λίγους οδηγούς στα ελληνικά, που αφορούν την συγγραφή μιας διπλωματικής εργασίας είναι αυτός του Umberto Eco, με τίτλο "Πως γίνεται μια διπλωματική εργασία", από τις εκδόσεις νήσος. Αν και απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές θεωρητικών σπουδών, μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο και αρκετά κατατοπιστικό βοήθημα.

Πρωτοδημοσιευμένο το 1977, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και χρησιμοποιείται ακόμα και τώρα σε πολλά πανεπιστήμια, έχει δεχθεί αρκετές κριτικές (όχι πάντα καλές) και σύμφωνα με τον ίδιο τον Έκο,  το βιβλίο πρέπει να ιδωθεί κυρίως ως προσωπικό ταξίδι του συγγραφέα στην έρευνα και την γραφή και όχι σαν εγχειρίδιο για το πως γίνεται η επιστημονική έρευνα.

Θα ήθελα να σημειώσω μια πολύ κατατοπιστική ερμηνεία του συγγραφέα για το πως ορίζεται μια διδακτορική διατριβή. Σύμφωνα λοιπόν με τον Έκο "η διδακτορική διατριβή είναι μια πρωτότυπη ερευνητική εργασία με την οποία ο υποψήφιος πρέπει να αποδείξει ότι είναι μελετητής ικανός να προωθήσει τον επιστημονικό κλάδο στον οποίο αφιερώνεται" (σελ.32).
Το βιβλίο πολύ συνοπτικά περιλαμβάνει τα εξής:

I) Τι είναι μια διπλωματική εργασία και σε τι χρησιμεύει.

• Ερευνητική ή συνθετική εργασία;
• Κάνουμε διπλωματική σημαίνει: 1) να εντοπίσουμε ένα συγκεκριμένο θέμα, 2) να συγκεντρώσουμε στοιχεία σχετικά με το θέμα, 3) να οργανώσουμε αυτά τα στοιχεία, 4) να επανεξετάσουμε από πρώτο χέρι το θέμα στο φως των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν, 5) να δώσουμε οργανική μορφή σε όλους τους προηγούμενους συλλογισμούς, 6) να προσπαθήσουμε ώστε να καταλάβουν οι αναγνώστες τι θέλαμε να πούμε και να είναι σε θέση να ανατρέξουν, αν χρειαστεί, στα ίδια στοιχεία προκειμένου να συνεχίσουν το θέμα για λογαριασμό τους.
• Τέσσερις κανόνες για την επιλογή του θέματος: 1)Το θέμα ν' ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα του υποψηφίου, 2) οι πηγές στις οποίες θα ανατρέξει να είναι προσιτές, 3) Οι πηγές στις οποίες θα ανατρέξει να είναι εύχρηστες, 4) Το μεθοδολογικό πλαίσιο της έρευνας να είναι του βεληνεκούς της πείρας του υποψηφίου.

II) Επιλογή του θέματος.

• Μονογραφική ή πανοραμική διπλωματική; Ιστορική ή θεωρητική (ή και πειραματική); Παλιά ή σύγχρονα θέματα; Επιστημονική ή πολιτική; [Μια έρευνα θεωρείται επιστημονική όταν 1) στρέφεται σε ένα αναγνωρίσιμο αντικείμενο με τρόπο που να είναι αναγνωρίσιμος και από τους άλλους, 2) η έρευνα πρέπει να λέει σχετικά με το αντικείμενο της πράγματα που δεν έχουν λεχθεί ήδη, 3) η έρευνα πρέπει να χρησιμεύει στους άλλους, 4) η έρευνα πρέπει να προσφέρει τα στοιχεία επαλήθευσης και διάψευσης των υποθέσεων που παρουσιάζει.]
• Ποια πρέπει να είναι η διάρκεια της διπλωματικής;
• Πως να αποφύγετε την εκμετάλλευση από τον επιβλέποντα (τα γλειψίματα που υπονοούνται με τα ευχαριστήρια σημειώματα ποτέ δεν μου άρεσαν, εφόσον φυσικά η προσφορά εντάσσεται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων)

ΙΙΙ) Αναζήτηση του υλικού.

• Πηγές (και κριτική βιβλιογραφία).
• Βιβλιογραφική έρευνα (και παραπομπές, κατατοπιστικός ο πίνακας στις σελ.128-129 αλλά νομίζω πως είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσει κανείς, σε συνεργασία με τον επιβλέποντα, το σύστημα παραπομπών γνωστών πανεπιστημίων που είθισται να χρησιμοποιεί η εκάστοτε σχολή)
• Είναι απαραίτητο να διαβάζουμε βιβλία; και με ποια σειρά; 

Σύμφωνα με τον Έκο για μια διπλωματική υπάρχουν 2 τύποι βιβλίων, τα βιβλία για τα οποία μιλάμε (κείμενα - αντικείμενα) και τα βιβλία με τη βοήθεια των οποίων μιλάμε (βιβλιογραφία σχετικά με τα κείμενα). Η πιο συνετή απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση είναι μάλλον η εξής: να προσεγγίσει κανείς αμέσως 2-3 από τα πιο γενικά κριτικά κείμενα, έτσι ώστε να έχει μια ιδέα του εδάφους στο οποίο κινείται και μετά να αντιμετωπίσει άμεσα τον συγγραφέα στο πρωτότυπο, προσπαθώντας να καταλάβει τι λέει. Και το κουίζ του κεφαλαίου  "Είστε μονοχρονικά ή πολυχρονικά άτομα;" Διαβάστε την σελίδα 159 και θα βρείτε την απάντηση.

IV) Πλάνο εργασίας και αποδελτίωση

• Προσωρινός πίνακας περιεχομένων. Σύντομη περίληψη κάθε κεφαλαίου. Ο τίτλος αποτελεί ήδη το πλάνο εργασίας.
• Αποδελτίωση ή αλλιώς χρήσιμες περιλήψεις του εκάστοτε βιβλίου ή άρθρου ή κοκ.
• Η επιστημονική ταπεινοφροσύνη. Tip! Διαβάστε στη σελ.201-205 τη συγκλονιστική ιστορία του αβά Vallet.

V) Συγγραφή

• Σε ποιον απευθύνεσαι. Συμβουλή, ορίστε όλους τους τεχνικούς όρους που χρησιμοποιείτε ως κατηγορίες της πραγματείας σας.
• Πως να γράφεις. Δεν είσαι ο Proust. Δεν είσαι ο e.e.Cummings. Άλλαζε συχνά παράγραφο. Γράφε ότι σου έρχεται στο νου, αλλά μόνο στη πρώτη γραφή. Χρησιμοποίησε τον επιβλέποντα ως πειραματόζωο. Μην επιμένεις να αρχίσεις από το πρώτο κεφάλαιο. Μην χρησιμοποιείς αποσιωπητικά, θαυμαστικά, μην εξηγείς τις ειρωνείες. Όταν εισάγεις έναν όρο για πρώτη φορά εξήγησε τον. Εγώ ή Εμείς; Μην εξελληνίζεις τα ξένα βαφτιστικά ονόματα ή επώνυμα παρά μόνο σε περιπτώσεις δόκιμης παράδοσης.
• Τα παραθέματα
• Οι υποσέλιδες σημειώσεις

VI) Η τελική συγγραφή (αρκετά απαρχαιωμένο σύστημα αλλά με ενδιαφέροντα φορμαλιστικά στοιχεία)

Ένας οδηγός που νομίζω πως είναι απαραίτητος σε κάθε ερευνητή, ανεξαρτήτως πεδίου, είναι το "The Craft of Research"των W.C.Booth, G.G.Colomb, J.M.Williams, εκδόσεις The University of Chicago Press.

Οι συμβουλές των συγγραφέων είναι πολύ κατατοπιστικές και σε βοηθούν να οργανώσεις ένα σύστημα συνεχούς αυτο-διόρθωσης. Σύμφωνα με τους Wayne, Gregory και Joseph το βοήθημα - βιβλίο πρέπει να διαβαστεί δύο φορές. Μια πριν αρχίσει κανείς την έρευνα και ειδικά όταν είναι πρωτάρης και δεύτερη φορά όταν έχεις προχωρήσει στην εργασία σου. Συμφωνώ απολύτως!

Οι βασικές οδηγίες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

I) Χρήσεις της ερευνάς σου και σε ποιους απευθύνεσαι. Ερευνητές και αναγνώστες.

• Έξυπνα tips (συμβουλές ελληνιστή): Γράφε για να θυμάσαι, γράφε για να καταλαβαίνεις, γράφε για να δοκιμάσεις την ορθότητα της σκέψης σου! 
• Τρεις λόγοι που δικαιολογούν την σύνταξη μιας ερευνητικής εργασίας: 1)Η εύρεση νέων και ενδιαφερόντων πληροφοριών, 2) Η επίλυση σε ένα πρακτικό πρόβλημα, 3) Η εύρεση μιας απάντησης σε μια σημαντική ερώτηση.

II) Πως να προσδιορίσεις την ερευνά σου και πως να την αναπτύξεις.

• Εύρεση θέματος που σε ενδιαφέρει, 
• Ερωτήματα που προκύπτουν σε σχέση με το θέμα σου  (ποιος, τι, πότε, που), ιστορία-σύνθεση ή δομή-κατηγορίες. Επιχειρήματα και διαφωνίες.
• Πως να μετατρέψεις αυτά τα ερωτήματα σε ερευνητικό πρόβλημα. 1) Ονόμασε το θέμα σου (ερευνώ αυτό το θέμα), 2) πρόσθεσε μια πλάγια ερώτηση (ερευνώ αυτό το θέμα γιατί θέλω να βρω ποιος/τι/πότε/που/αν/γιατί/πώς....), 3) πρόσθεσε το "και γιατι;" (ερευνώ αυτό το θέμα γιατί θέλω να βρω ποιος/τι/πότε/που/αν/γιατί/πώς....και να βοηθήσω τον αναγνώστη μου να καταλάβει πως/γιατί/....)
• Πως να βρεις τις κατάλληλες πηγές για τις οποίες έχεις τις γνώσεις και την ικανότητα να χρησιμοποιήσεις. 
• Κάνε ένα καταραμένο writing group!!!Και κανόνισε συναντήσεις τουλάχιστον μια φορά την βδομάδα. 

III) Πως να κάνεις μια πρόταση - εργασία ώστε να είναι επιστημονικώς αποδεκτή. Επιχειρήματα και αξιολόγηση, πως κρίνεις τι είναι αποδεδειγμένο σαφώς και πως απαντάς σε ερωτήσεις, ενστάσεις και εναλλακτικές οπτικές.  

IV) Οργανώνοντας την ερευνά σου, αρχικό σκαρίφημα και τελική παρουσίαση, πρώτο test drive και επανάληψη, παρουσίαση πολύπλοκων επιχειρημάτων και αποδείξεων (οπτικοποίηση με πίνακες και γραφήματα, κοκ), εισαγωγή και επίλογος που θα αποδεικνύουν πως η έρευνα αξίζει το χρόνο του εκάστοτε αναγνώστη και τέλος πως να δημιουργήσεις το δικό σου στυλ γραφής (σε ποιο πρόσωπο θα είναι γραμμένη, χρόνος, ιστορικότητα, καθαρότητα λόγου).

Κάποιες χρήσιμες ερωτήσεις που μπορούν να καθαρίσουν το ομιχλώδες τοπίο της ερευνητικής εργασίας, ειδικά στην αρχή του.

1. Για ποιο θέμα γράφεις;
2. Τι δεν ξέρεις για το παραπάνω;
3. Γιατί θέλεις ο αναγνώστης να ενδιαφερθεί και να μάθει για αυτό;

Σχέση πρακτικού προβλήματος και έρευνας:
πρακτικό πρόβλημα  >>  έναυσμα  >> θεωρητικό ερώτημα >> καθορίζει >> ερευνητικό πρόβλημα >> οδηγεί >> ερευνητική εργασία (απάντηση) >> επιλύει >> πρακτικό πρόβλημα

Αλλαγή πλεύσης στο blog, μετά από πολύ σκέψη (κοντά στο λεπτό) αποφάσισα να γράψω έναν οδηγό επιβίωσης που ν' αφορά την διεξαγωγή μιας διδακτορικής διατριβής.
Έχοντας λιώσει στην μοναξιά που επιφέρει η διαδικασία αφού γενικά οι διδακτορικοί φοιτητές στην Ελλάδα δεν επικοινωνούν (από ελάχιστα έως καθόλου) μεταξύ τους, πόσο δε να συνεργαστούν για κάτι κοινό όπως να δημιουργήσουμε writing groups, σε αντίθεση με τους συναδέλφους εκτός Ελλανιστάν [p.34, Booth W.& Colomb G.& Williams J., (2008), The Craft of Research, Chicago & London :The University of Chicago Press], έτσι σκέφτηκα αντί για group να γράφω στο blog.
Μπορώ να πω πως έχω ήδη διανύσει το πρώτο χρόνο της διαδικασίας (σημειωτέον η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από 3-6 χρόνια), άλλαξα τον τίτλο, ακόμα δεν έχω κάνει την κατοχύρωση του θέματος μου αλλά ευελπιστώ μετά τις γιορτές να το καταφέρω και αυτό.
Έχω διαβάσει (λίγο) και  ξεφυλλίσει (περισσότερο, δεν είμαι η μόνη, το έχουμε το κουσούρι οι αρχιτέκτονες) πολλούς οδηγούς για το πως να κάνει κανείς έρευνα, phd, κοκ. Το σίγουρο είναι πως υπάρχουν πολλοί τρόποι και σίγουρα ο καθένας κρίνει τι μπορεί να συνδυάσει ώστε η εργασία του να είναι όσο πιο επιστημονική γίνεται.
Αυτό που έχω βιώσει το τελευταίο καιρό είναι πως η διαδικασία έχει πολλά πισωγυρίσματα. Εκεί που νομίζεις ότι προχωράς οκ, ότι έχεις βρει το κατάλληλο θέμα και το έχεις σκεφτεί από παντού, διαβάζεις κάτι που ανατρέπει λίγο πολύ όλη σου τη σκέψη. Don't worry τα παππούδια από το Σικάγο (βλ. παραπάνω παραπομπή) λένε πως είναι σύνηθες. Επιπλέον λένε και κάτι άλλο "να γράφεις κάθε μέρα" και όχι απλά να σημειώνεις αλλά να εξάσκησε στην τέχνη του γραψίματος. Όσοι έχουν περάσει από ωδεία, το ξέρουν το τροπάρι της καθημερινής εξάσκησης!
Έτσι λοιπόν λέω να αρχίσω με μια μικρή επισκόπηση όσον αφορά τους οδηγούς για την εκπόνηση μιας ερευνητικής (και διδακτορικής) εργασίας.

Υ.Γ. Να είσαι καλά Matt Might and Keep pushing.